Aṇguttara Nikāya
VIII. Aṭṭhaka Nipāta
V. Uposatha Vagga
Sutta 46
Anuruddha-Manāpa-Kāyika Suttaṃ
Adapted from the 1995 edition of the digital version of the Sri Lanka Buddha Jayanti Tripitaka Series.
[1][pts][bodh] Evaṃ me sutaṃ:|| ||
Ekaṃ samayaṃ Bhagavā Kosambīyaṃ viharati Ghosit-ā-rāme.|| ||
Tena kho pana samayen'āyasmā Anuruddho divā-vihāraṃ gato hoti paṭisallīno.|| ||
Atha kho sambahūlā manāpa-kāyikā devatā yen'āyasmā Anuruddho ten'upasaṇkamiṃsu.|| ||
Upasaṇkamitvā āyasmantaṃ Anuruddhaṃ abhivādetvā eka-m-antaṃ aṭṭhaṃsu.|| ||
Eka-m-antaṃ ṭhitā kho tā devatā āyasmantaṃ Anuruddhaṃ etad avocuṃ:|| ||
Mayaṃ [263] bhante Anuruddha,||
manāpa-kāyikā nāma devatā tīsu ṭhānesu issariyaṃ kārema vasaṃ vattema.|| ||
Mayaṃ bhante Anuruddha,||
yādisakaṃ vaṇṇaṃ ākaṇkhāma||
tādisakaṃ vaṇṇaṃ ṭhānaso paṭilabhāma.|| ||
Mayaṃ bhante Anuruddha,||
yādīsakaṃ saraṃ ākaṇkhāma||
tādisakaṃ saraṃ ṭhānaso paṭilabhbhāma.|| ||
Mayaṃ bhante Anuruddha,||
yādisakaṃ sukhaṃ ākkhaṇkhāma||
tādisakaṃ sukhaṃ ṭhānaso paṭilabhāma.|| ||
Mayaṃ bhante Anuruddha,||
manāpa-kāyikā nāma devatā imesu tisu ṭhānesu issariyaṃ kārema vasaṃ vattemā' ti.|| ||
§
2. Atha kho āyasmato Anurudassa etad ahosi:|| ||
'Aho vat'imā devatā sabbā'va nīlā assu nīla-vaṇṇā nīla-vatthā nīl-ā-laṃkārā' ti.|| ||
Atha kho tā devatā āyasmato Anuruddhassa cittam aññāya sabbā'va nīlā ahesuṃ nīla-vaṇṇā nīla-vatthā nīl-ā-laṃkārā.|| ||
■
Atha kho āyasmato Anuruddassa etad ahosi:|| ||
'Aho vat'imā devatā sabbā'va pītā assu pītā-vaṇṇā pītā-vatthā pīt-ā-laṃkārā' ti.|| ||
Atha kho tā devatā āyasmato Anuruddhassa citta maññāya sabbā'va pītā ahesuṃ pītā-vaṇṇā pītā-vatthā pīt-ā-laṃkārā.|| ||
■
Atha kho āyasmato Anuruddassa etad ahosi:|| ||
'Aho vat'imā devatā sabbā'va lohitakā assu lohitakā vaṇṇā lohitakā-vatthā lohitālaṃkārā' ti.|| ||
Atha kho tā devatā āyasmato Anuruddhassa citta maññāya sabbā'va lohita ahesuṃ lohitakā-vaṇṇā lohitakā-vatthā lohitak-ā-laṃkārā.|| ||
■
Atha kho āyasmato Anuruddassa etad ahosi:|| ||
'Aho vat'imā devatā sabbā'va odātā assu odāta-vaṇṇā odāta-vatthā odāt-ā-laṃkārā' ti.|| ||
Atha kho tā devatā āyasmato Anuruddhassa citta maññāya sabbā'va odātā ahesuṃ odāta-vaṇṇā odāta-vatthā odāt-ā-laṃkārā.|| ||
§
Atha kho tā devatā ekā'va gāyi,||
ekā'va nacci,||
eka'va accharikaṃ vādesi.|| ||
Seyyathā pi nāma pañc'aṇgikassa turiyassa suvinītassa suppaṭi-patāḷitassa kusalehi su-samann-ā-gatassa saddo hoti vaggu ca rajaniyo ca kamaniyo ca pemaniyo ca madaniyo ca,||
[264] evam eva tāsaṃ devatānaṃ alaṃkārānaṃ saddo hoti vaggu ca rajaniyo ca kamaniyo ca pemaniyo ca madaniyo ca.|| ||
■
Atha kho āyāsmā Anuruddho indriyāni okkhipi.|| ||
■
Atha kho tā devatā|| ||
'Na khv ayyo Anuruddho sādiyatī' ti tatth'ev'antara-dhāyiṃsu.|| ||
§
3. Atha kho āyasmā Anuruddho sāyaṇha-samayaṃ patisallānā vuṭṭhi yena Bhagavā ten'upasaṇkami.|| ||
Upasaṇkamitvā Bhagavantaṃ abhivādetvā eka-m-antaṃ nisīdi.|| ||
Eka-m-antaṃ nisinno kho āyasmā Anuruddho Bhagavantaṃ etad avoca:|| ||
Idh'āhaṃ bhante, divā-vihāraṃ gato homi patisallīno.|| ||
Atha kho bhante, sambahūlā manāpa-kāyikā devatā yenāhaṃ ten'upasaṇkamiṃsu.|| ||
Upasaṇkamitvā maṃ abhivādetvā eka-m-antaṃ aṭṭhaṃsuṃ.|| ||
Eka-m-antaṃ ṭhitā kho bhante,||
tā devatā maṃ etad avocuṃ:|| ||
Mayaṃ bhante Anuruddha,||
manāpa-kāyikā nāma devatā tīsu ṭhānesu issariyaṃ kārema vasaṃ vattema.|| ||
Mayaṃ bhante Anuruddha,||
yādisakaṃ vaṇṇaṃ ākaṇkhāma||
tādisakaṃ vaṇṇaṃ ṭhānaso paṭilabhāma.|| ||
Mayaṃ bhante Anuruddha,||
yādīsakaṃ saraṃ ākaṇkhāma||
tādisakaṃ saraṃ ṭhānaso paṭilabhbhāma.|| ||
Mayaṃ bhante Anuruddha,||
yādisakaṃ sukhaṃ ākkhaṇkhāma||
tādisakaṃ sukhaṃ ṭhānaso paṭilabhāma.|| ||
Mayaṃ bhante Anuruddha,||
manāpa-kāyikā nāma devatā imesu tisu ṭhānesu issariyaṃ kārema vasaṃ vattemā' ti.|| ||
Tassa mayhaṃ bhante etad ahosi:|| ||
'Aho vat'imā devatā sabbā'va nīlā assu nīla-vaṇṇā nīla-vatthā nīl-ā-laṃkārā' ti.|| ||
Atha kho tā devatā mama cittam aññāya sabbā'va nīlā ahesuṃ nīla-vaṇṇā nīla-vatthā nīl-ā-laṃkārā.|| ||
Tassa mayhaṃ bhante etad ahosi:|| ||
'Aho vat'imā devatā sabbā'va pītā assu pītā-vaṇṇā pītā-vatthā pīt-ā-laṃkārā' ti.|| ||
Atha kho tā devatā mama citta maññāya sabbā'va pītā ahesuṃ pītā-vaṇṇā pītā-vatthā pīt-ā-laṃkārā.|| ||
Tassa mayhaṃ bhante etad ahosi:|| ||
'Aho vat'imā devatā sabbā'va lohitakā assu lohitakā vaṇṇā lohitakā-vatthā lohitālaṃkārā' ti.|| ||
Atha kho tā devatā mama citta maññāya sabbā'va lohita ahesuṃ lohitakā-vaṇṇā lohitakā-vatthā lohitak-ā-laṃkārā.|| ||
Tassa mayhaṃ bhante etad ahosi:|| ||
'Aho vat'imā devatā sabbā'va odātā assu odāta-vaṇṇā odāta-vatthā odāt-ā-laṃkārā' ti.|| ||
Atha kho tā devatā [265] mama citta maññāya sabbā'va odātā ahesuṃ odāta-vaṇṇā odāta-vatthā odāt-ā-laṃkārā.|| ||
Atha kho bhante tā devatā ekā'va gāyi,||
ekā'va nacci,||
eka'va accharikaṃ vādesi.|| ||
Seyyathā pi nāma pañc'aṇgikassa turiyassa suvinītassa suppaṭi-patāḷitassa kusalehi su-samann-ā-gatassa saddo hoti vaggu ca rajaniyo ca kamaniyo ca pemaniyo ca madaniyo ca,||
evam eva tāsaṃ devatānaṃ alaṃkārānaṃ saddo hoti vaggu ca rajaniyo ca kamaniyo ca pemaniyo ca madaniyo ca.|| ||
Atha khv āhaṃ bhante indriyāni okkhipi.|| ||
Atha kho bhaṇte tā devatā|| ||
'Na khv āyyo Anuruddho sādiyatī ti tatth'ev'antara-dhāyiṃsu.|| ||
§
Katihi nū kho bhante,||
dhammehi samannāgato mātu-gāmo kāyassa bhedā param maraṇā manāpa-kāyikānaṃ devānaṃ saha-vyataṃ upapajjatī' ti?|| ||
■
4. Aṭṭhahi kho Anuruddha, dhammehi samannāgato mātu-gāmo kāyassa bhedā param maraṇā manāpa-kāyikānaṃ devānaṃ saha-vyataṃ uppajjati.|| ||
Katamehi aṭṭhahi?|| ||
5. Idha Anuruddha, mātu-gāmo yassa mātā-pitaro bhattuno denti,||
attha-kāmā hitesino anukampakā anukampaṃ upādāya,||
tassa hoti pubb'uṭṭhāyinī pacchā-nipātinī kiṇkārapaṭissāvinī manāpacārinī piyavādinī.|| ||
■
6. Ye te bhattu garuno honti,||
'mātā' ti vā 'pitā' ti vā 'samaṇa-brāhmaṇā' ti vā,||
te sakkaroti garukaroti māneti pūjeti abbhāgate ca āsanodakena paṭipūjeti.|| ||
■
7. Ye te bhattu abbhantara kammantā 'uṇṇā' ti vā 'kappāsā' ti vā||
tattha dakkhā hoti analasā tatrupāyāya vīmaṃsāya samannāgatā alaṇ kātuṃ alaṃ saṃvidhātuṃ.|| ||
■
8. Yo so bhatatu abbhantaro anto- [266] jano 'dāsā' ti vā 'pessā' ti vā,||
'kamma-karā' ti vā,||
tesaṃ katañ ca katato jānāti,||
akatañ ca akatato jānāti,||
gilāna-kānañ ca bal-ā-balaṃ jānāti,||
khādanīyaṃ bhojanīyañ c'assa paccaṃsena saṃvibhajati.|| ||
■
Yaṃ hattu āharati dhanaṃ vā dhaññaṃ vā rajataṃ vā jāta-rūpaṃ vā,||
taṃ ārakkhena guttiyā sampādeti,||
tattha ca hoti adhuttī athenī asonḍī avināsikā.|| ||
Upāsikā kho pana hoti Buddhaṃ saraṇaṃ gatā,||
dhammaṃ saraṇaṃ gatā||
Saṇghaṃ saraṇaṃ gatā.|| ||
■
Sīla-vatī kho pana hoti pāṇ-ā-tipātā paṭiviratā,||
adinn'ādānā paṭiviratā||
kāmesu micchā-cārā paṭiviratā||
musā-vādā paṭiviratā||
surā-mera-yamajja-pamā-daṭṭhānā paṭiviratā.|| ||
■
Cāgavatī kho pana hoti vigata-mala-maccherena cetasā agāraṃ ajjhā-vasati mutta-cāgā payata-pāṇī vossagga-ratā yā cayogā dānasaṃvihāragaratā.|| ||
Imehi kho Anuruddha, aṭṭhahi dhammehi samaṇgato mātu-gāmo kāyassa bhedā param maraṇā manāpa-kāyikānaṃ devānaṃ saha-vyataṃ upapajjatī ti.|| ||
Yo naṃ bharati sabbadā niccaṃ ātāpī ussuko,||
Taṃ sabba-kāmadaṃ posaṃ bhattāraṃ nātimaññati.|| ||
Na cāpi sotthī bhattāraṃ issāvādena rosaye,||
Bhattu ca garuno sabbe patipūjeti paṇḍitā.|| ||
Uṭṭhāyikā analasā saṇgahitaparijjanā,||
Bhattu manāpaṃ carati sambhataṃ anurakkhati.|| ||
Yā evaṃ vattatī nārī bhattu chandavasānugā,||
Manāpā nāma te devā yattha sā upapajjatī ti.|| ||
